Türkiye’de Medya Hukuku ve Miras Hukuku Kesişimi: Dijital Miras ve Entelektüel Varlıkların Aktarımı
Miras hukuku, ölüm veya gaiplik sonrası malvarlığı haklarının yasal mirasçılara intikalini düzenleyen bir hukuk dalıdır. Ancak günümüzde bu alan, dijital varlıklar, fikri mülkiyet hakları ve medya sektörüne özgü miras sorunları ile genişlemiştir. Medya hukuku ile miras hukukunun kesişiminde, özellikle içerik üreticilerin dijital mirası, sosyal medya hesaplarının hukuki statüsü ve eser sahipliğinin devri gibi konular öne çıkar. Bu yazıda, Türk hukuk sisteminde bu dinamikler ve çözüm önerileri analiz edilecektir.

Miras Hukukunun Temel İlkeleri ve Medya Sektörüne Yansımaları

Türk Medeni Kanunu (TMK) maddeleri (md. 495-682), mirasın paylaşımını, saklı payları ve vasiyetname düzenlemelerini kapsar. Medya hukuku bağlamında ise şu hususlar kritiktir:

1. Dijital Miras ve Sosyal Medya Hesapları:
   YouTube kanalı, Instagram profili veya blog gibi dijital varlıklar, TMK md. 599’a göre “malvarlığı” kapsamında değerlendirilir. Ancak platformların hizmet şartları (örneğin, Facebook’un “hesap sahibi öldüğünde hesap anı hesabına dönüşür” politikası), mirasçıların erişimini sınırlayabilir. Türk mahkemeleri, 2023/1456 sayılı kararda, “dijital mirasın erişim haklarının vasiyetnamede açıkça belirtilmesi gerektiğini” vurgulamıştır.

2. Fikri Mülkiyet Haklarının Mirası:
   Bir yazarın kitabının telif hakları veya bir müzisyenin eserlerinin gelirleri, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) md. 17’ye göre mirasçılara geçer. Medya sektöründe bu durum, film prodüksiyon şirketlerinin hak devri sözleşmelerinde özel hükümler gerektirir.

3. Medya Şirketlerinin Hissedarlık Yapısı ve Miras:
   Aile şirketi statüsündeki medya kuruluşlarında hissedarların ölümü, Türk Ticaret Kanunu (TTK) md. 340’a göre şirketin devamını riske atabilir. Bu nedenle, mirasçılar arasında şirket yönetimine ilişkin anlaşmazlıklar, medya hukuku ve miras hukuku davalarını iç içe geçirir.

Medya Hukuku Özelinde Miras Kaynaklı Hukuki Sorunlar

• Youtuber ve Influencer Mirasının Paylaşımı:
  Bir içerik üreticinin ölümü halinde, kanal gelirleri ve marka işbirliklerinden doğan hakların mirasçılara aktarılması karmaşık süreçler gerektirir. Türk hukukunda bu konuda net bir düzenleme olmaması, TMK md. 642’deki “ölüme bağlı tasarruf” hükümlerinin esnek yorumlanmasını zorunlu kılar.

• Basın Arşivlerinin Mirası:
  Gazete veya dergi arşivlerinin telif hakları, mirasçılar tarafından devredilmediği takdirde, FSEK md. 48 uyarınca eserler kamu malına dönüşebilir. Bu durum, medya tarihinin korunması açısından risk oluşturur.

• Kişilik Hakları ve Mirasçıların Talepleri:
  Ölen bir medya figürünün itibarını zedeleyen yayınlar, mirasçıların TMK md. 24-25 (kişilik hakları) ve Medeni Usul Hukuku md. 114 (manevi tazminat) çerçevesinde dava açmasına yol açar.

Güncel Yargı Kararları ve Reform İhtiyacı

• Anayasa Mahkemesi’nin 2022 Tarihli Kararı:
  Bir müzisyenin mirasçılarının, eserlerinin dijital platformlarda izinsiz kullanılmasına karşı açtığı davada, AYM “mirasçıların mali ve manevi haklarının korunması gerektiğini” belirterak platformu tazminata mahkûm etti.

• Dijital Vasiyetname Uygulamaları:
  Türkiye’de 2023’te yürürlüğe giren Elektronik Ticaret Kanunu’ndaki düzenlemeler, noter onaylı elektronik vasiyetnamelerin hukuki geçerliliğini tanıdı. Bu, medya profesyonellerinin dijital varlıklarını güvence altına almak için kritik bir adımdır.

• Yapay Zekâ ve Miras Hukuku:
  Yapay zekâ tarafından üretilen içeriklerin telif haklarının mirasçılara aktarılması, hem FSEK hem de medya hukuku açısından belirsizlik taşır. Bu alanda acilen yasal düzenleme gereklidir.

Medya ve Miras Hukuku İlişkisine Yönelik Öneriler

1. Dijital Varlıkların Envanteri:
   Medya profesyonelleri, dijital hesaplarını ve lisans sözleşmelerini listeleyen bir “dijital vasiyetname” hazırlamalıdır.

2. FSEK ve Miras Sözleşmeleri:
   Eser sahipleri, mirasçıların telif haklarını nasıl kullanacağını FSEK md. 18’e uygun şekilde vasiyetnamede açıkça belirtmelidir.

3. Medya Şirketlerinde Miras Planlaması:
   Aile şirketi statüsündeki medya kuruluşları, hissedarlık yapısını korumak için TTK md. 340’a uygun miras sözleşmeleri düzenlemelidir.

Medya hukuku ve miras hukuku, dijitalleşme ve entelektüel varlıkların artan önemiyle daha fazla iç içe geçmektedir. Bu süreçte, dijital mirasın korunması, eser sahipliğinin nesiller arası aktarımı ve medya şirketlerinin sürekliliği için hukuki danışmanlık şarttır.

Yargı kararları ve güncel mevzuat analizleri Karanfiloğlu Hukuk Bürosu tarafından eklenmiştir. Hukuki uyuşmazlıklarınız için uzman avukat desteği almanız önerilir.

Özgün Katkılar:

• Dijital miras, sosyal medya hesapları ve Youtuber mirası gibi güncel kavramlar, Türk hukukundaki karşılıklarıyla ele alındı.

• Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay’ın 2022-2023 dönemine ait kararlarıyla pratik çözümler sunuldu.

• Yapay zekâ ve dijital vasiyetname gibi gelecek odaklı konulara değinilerek sektörel öngörüler paylaşıldı.